ავტორი: ოთო ჯანგავაძე
“ეს პატარა ნაბიჯი ადამიანისთვის, არის დიდი ნახტომი კაცობრიობისთვის”- ნილ არმსტრონგი.
ეკრანებზე დემიენ შაზელის ახალი ბიოგრაფიული დრამა გამოვიდა. „პირველი ადამიანი“ – ასე ჰქვია ფილმს, რომელიც ამერიკელი კოსმონავტის, ნილ არმსტრონგის ისტორიას მოგვითხრობს. ასტრონავტის როლს, რომელმაც მთვარეზე პირველი ნაბიჯი გადადგა, თამამად შეიძლება ითქვას, ბრწყინვალედ ასრულებს რაიან გოსლინგი. სურათის აღმასრულებელი პროდიუსერი კი თვით სტივენ სპილბერგია.
ფილმის სიუჟეტი 1961-1969 წლებში ვითარდება და “აპოლო 11”-ის (საფრენი აპარატი, რომლის ეკიპაჟი მთვარეზე გადმოსხდა) გაფრენამდე განვლილ გზას გვიჩვენებს. თუმცა ზემოთაღნიშნული კომპონენტები უბრალო ბექგრაუნდია, რომელიც რეჟისორმა ერთი ადამიანის ტრაგედიასთან გამკლავების ისტორიას მოარგო.
სურათში ერთმანეთის პარალელურად ორი სიუჟეტური ხაზი ვითარდება. პირველში არმსტრონგი მთვარეზე გაფრენის იდეით შეპყრობილი ასტროინჟინერია, რომელიც არ ერიდება ფიზიკურ დატვირთვებს, უსასრულო მათემატიკურ გამოთვლებსა და უაღრესად საშიშ საცდელ ფრენებს. იგი არაერთ კოლეგასაც კი კარგავს, მაგრამ მთვარეზე მოგზაურობის იდეას არ ეშვება.
თითოეული ფრენის სცენა იზოლაციის, კლაუსტროფობიისა და შიშის გემოვნებიანი ნაზავია. მუსიკის გარეშე გადაღებული სცენები კოსმოსის ყოვლისმომცველ სიცარიელეს კარგად გადმოსცემს. ყურებისას იაზრებ, რომ ჯონ უილიამსისა და ჰანს ზიმერის საუნდტრეკების გარეშე კოსმოსური მოგზაურობა არც თუ ისე სახალისოა. ნათლად ხვდები, რომ სამყაროს მასშტაბით ძალიან პატარა, სუსტი და დაუცველი ხარ.
მეორე ხაზი არმსტრონგების ოჯახის წევრების პოსტტრავმატულ ურთიერთობებზეა აგებული. ფილმის დასაწყისში მათი მცირეწლოვანი უმცროსი შვილი კარენი სიმსივნესთან ბრძოლაში მარცხდება. იწყება კრიზისი, ოჯახის წევრები ერთმანეთისთვის უცხო ადამიანები ხდებიან. მშობლები უფროს ვაჟს სათანადო ყურადღებას აღარ უთმობენ, ოჯახში ახალი სიცოცხლე იბადება, მაგრამ მამა მის მიმართაც გულგრილია, ის მხოლოდ მთვარეზე ფიქრობს. თავისებურად ებრძვის ტრავმას კლერ ფოის მიერ შთამბეჭდავად განსახიერებული არმსტრონგის ცოლის, ჯანეტის პერსონაჟი, რომელიც შვილის სიკვდილითა და ქმრის გულგრილი დამოკიდებულებით განადგურებული, სახლში მოსულ მეუღლის კოლეგებსა და მათ ცოლებს ღიმილით ხვდება. 60-იანი წლების სტანდარტული, თითქოს ნახატიდან გაცოცხლებული ცოლი, უსაზღვრო სევდასა და გულის ტკივილს ატარებს.
ფილმის მიწურულს ორივე სიუჟეტური ხაზი დედამიწისგან ძალიან შორს, მთვარის კრატერთან იკვეთება. მთავარი გმირი კი სულიერ სიმშვიდეს იძენს და ოჯახს უბრუნდება.
შაზელმა შესძლო, უდიდესი ისტორიული მოვლენა პომპეზურობისა და იაფფასიანი პატრიოტიზმის გარეშე გადმოეცა (რაც ბოლო დროს საკმაოდ უჭირთ დიდ რეჟისორებს. შარშანდელი კრისტოფერ ნოლანის “დიუნკერკი” ამის ნათელი მაგალითია). ეს არის, პირველ რიგში, ისტორია ადამიანზე, რომლისთვისაც დაღუპული შვილისადმი სიყვარულის გამოვლინებისა და ტკივილთან შეგუების ერთადერთი გზა მთვარეზე გაფრენაა. ვინ იცის, იქნებ სწორედ ასეთმა ერთმა ადამიანმა ააშენა პირამიდა, გამოიგონა ორთქმავალი, აღმოაჩინა ამერიკა? იქნებ ამ წამს, როდესაც ამ სტატიას კითხულობ, ვიღაც საყვარელი ადამიანის გულისთვის, მარსზე გაფრენას გეგმავს? შენ მის სახელს რამდენიმე წლის შემდეგ გაიგებ, მაგრამ ვერასდროს შეიგრძნობ მის მიერ განვლილ გზას, მის მიერ გაღებულ მსხვერპლს. ბიოგრაფიული ფილმის არსი სწორედ ამ ემოციების მიღებაშია, რომლებსაც “პირველ ადამიანში” შაზელი-გოსლინგის დუეტი დიდი ოსტატობით გადმოსცემს.
სხვადასხვა მომენტებში სურათის არაერთ პერსონაჟს და ზოგადად, იმდროინდელი საზოგადოების დიდ ნაწილს ლოგიკური კითხვა უჩნდება: “რატომ უნდა გავფრინდეთ მთვარეზე?” ფილმის მიწურულს ჯონ ფიცჯერალდ კენედი (რომელიც მთვარეზე ლაშქრობას ვერ მოესწრო) სწორედ მათ სცემს პასუხს:
“ზოგი კითხულობს, რატომ მთვარე? იგივე ადამიანები იკითხავენ, რატომ უნდა დავლაშქროთ უმაღლესი მთის მწვერვალი? 35 წლის წინ რატომ გადავიფრინეთ ატლატნიკის თავზე?…
ჩვენ ვირჩევთ მთვარეზე გაფრენას! არა იმიტომ, რომ ეს ადვილია, არამედ სწორედ იმიტომ, რომ ეს რთულია!”
დემიენ შაზელი, რომელმაც შარშან “ლა ლა ლენდი” გადაიღო, ვირტუოზული ოსტატობით უკვე მეორედ გვიამბობს, რომ მთავარი – სიყვარულია. ალბათ, რთული იქნება, არ დავეთანხმოთ.
