ავტორი: ნინო დოლიაშვილი
1950 წლების ბოლოს და 1960-იანი წლების დასაწყისში ფრანგ კინოკრიტიკოსთა ჯგუფის მიერ ჩამოყალიბდა მსოფლიო კინოს ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი კინომოძრაობა – ფრანგული ახალი ტალღა. ახალმა ტალღამ სრულიად შეცვალა წარმოდგენები კინორეჟისურაზე როგორც საფრანგეთში, ასევე მის საზღვრებს გარეთაც. რეჟისორების ახალმა თაობამ – ფრანსუა ტრიუფომ, ჟან-ლუკ გოდარმა, კლოდ შაბროლმა და სხვებმა კინოში ახალი თემების, ჟანრების და გადაღების ახალ ხერხებთან ერთად კინოწარმოების ახალი გზებიც შექმნეს, რამაც ბევრ ახალგაზრდა რეჟისორს და პროდიუსერს გზა გაუხსნა და კინოში მუშაობის საშუალება მისცა.
კინომოძრაობის ჩამოყალიბებამდე ისინი სწორედ კინემატოგრაფიის ახალ ფორმებსა და ტენდენციებზე წერდნენ ცნობილ კინოჟურნალში – Cahiers du Cinéma. ახალი ტალღის წევრები უარყოფდნენ ტრადიციულ, კლასიკურ კინემატოგრაფიულ ფორმებს და ცდილობდნენ, შეექმნათ სხვა კინო, რომელიც თავისუფალი იქნებოდა იმდროინდელი ფრანგული პრესტიჟული კინემატოგრაფიის გავლენებისგან. ახალი ტალღა 1950-იან წლებში, მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ პერიოდში ჩამოყალიბდა და გასაკვირი არაა, რომ მასზე გარკვეული გავლენა იტალიურმა ნეორეალიზმმაც იქონია. რეჟისორების მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბებაში, სწორედ, ომის შემდგომმა ვითარებამ ითამაშა უდიდესი როლი და მათ მიერ შექმნილი კინომოძრაობაც ჰუმანიზმზე იყო დაფუძნებული.
ფრანსუა ტრიუფო ფრანგული ახალი ტალღის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი წარმომადგენელია, რომელმაც კარიერა კანის კინოფესტივალის კრიტიკით დაიწყო, რადგან მისი აზრით, ფილმები, რომლებიც ამ ფესტივალზე მონაწილეობდა და იმარჯვებდა, სრულიად ცარიელი, ავტორის შემოქმედებითი ხედვისგან აბსოლუტურად დაცლილი იყო. ამ მკაცრი და პირდაპირი მოსაზრებებისთვის კანის კინოფესტივალმა დაბლოკა კიდეც მაშინდელი კინოკრიტიკოსი, თუმცა რამდენიმე წელში, ტრიუფო თავად წარდგა ფესტივალზე კინოშედევრით – 400 დარტყმა. ეს ფილმი მომდევნო დიდი ნაბიჯი იყო ახლადშექმნილი კინომოძრაობისთვის. ტრიუფოს კინოშედევრი ტრადიციული შეხედულებების, ნაციონალიზმის და სისტემის წინააღმდეგ გახლდათ მიმართული, რომელიც ასე აჩოჩებდა ინდივიდუალიზმს. ინდივიდუალიზმისკენ სწრაფვა კი, ფრანგული ახალი ტალღის მთავარ ამოცანას წარმოადგენდა. საფინალო სცენაში ტრიუფოს მიერ გამოყენებული ტექნიკა – როდესაც მთავარი გმირი კამერაში იყურება – არა მარტო რეალობას არღვევს ფილმში, არამედ გარკვეული სახის კინემატოგრაფიულ სიმართლესაც აღწევს. ალბათ, ერთდროულად არის და არც არის გასაკვირი, რომ ტრიუფომ 1959 წლის კანის კინოფესტივალზე საუკეთესო რეჟისურისთვის ჯილდო მიიღო.
ფრანგული ახალი ტალღის კიდევ ერთი გამორჩეული წარმომადგენელი – ჟან-ლუკ გოდარი კინოს რევოლუციონერია და მანაც, ტრიუფოს მსგავსად, კარიერა კინოკრიტიკით დაიწყო. გოდარი 1960-70-იანი წლების ფრანგული კინემატოგრაფიის ყველაზე რადიკალური წარმომადგენელია. მისმა ხედვამ და კინოგადაღების ხერხებმა ბევრ იმდროინდელ და ახლანდელ რეჟისორზე იქონია გავლენა. მისი პირველი მხატვრული ფილმი უკანასკნელ ამოსუნთქვამდე მაშინდელი ფრანგული კინემატოგრაფიისთვის სრულიად უცხო და უჩვეულო მოვლენა იყო. გოდარი უმცირესი ბიუჯეტით, პავილიონების გარეშე, ქალაქის ქუჩებსა და ბინებში იღებდა ფილმს, ხანდახან დღეში მხოლოდ ერთი საათი მუშაობდა და განწყობისა და შთაგონების მიხედვით წყვეტდა და გეგმავდა გადაღებებს. შეიძლება ითქვას, რომ მისი ეს მეთოდი და მიდგომები ბევრად უფრო რადიკალური იყო, ვიდრე მისი ტექნიკური ინოვაციები. გადაღებების დაწყებამდე ცოტა ხნით ადრე მან მოისროლა თავისივე დაწერილი, გამზადებული სცენარი და გადაღებების დასრულებამდე ყოველდღე ახალ-ახალ დიალოგებს წერდა. მსახიობები არ იყვნენ ამ სტილის მუშაობას მიჩვეულნი და ხანდახან ავიწყდებოდათ კიდეც, როგორ გრძელდებოდა მათი ხაზი, თუმცა გოდარი ამაშიც ვერ ხედავდა დიდ პრობლემას და კამერის უკან მდგომი კარნახობდა სიუჟეტის განვითარებას.
ფილმმა უკანასკნელ ამოსუნთქვამდე მაშინვე მოიპოვა წარმატება. 1960 წლის იანვარში, ჯერ კიდევ ეკრანებზე გამოსვლამდე, ფილმს მიენიჭა ჟან ვიგოს პრიზი, რომელსაც ახალგაზრდა რეჟისორები დამოუკიდებელი და სტილისტურად ორიგინალური ნამუშევრების შექმნისთვის იღებდნენ. კრიტიკოსები ერთხმად აღიარებდნენ, რომ ფილმი ახალი ტალღის ერთ-ერთი შესანიშნავი ნამუშევარი იყო. ამბობდნენ, რომ ტერმინებმა – “ძველი კინო” და “ახალი კინო” ამიერიდან რეალური მნიშვნელობა შეიძინა.
ფრანგული ახალი ტალღა არა მხოლოდ იმდროინდელი ფრანგული კინემატოგრაფიისთვის, არამედ მსოფლიო კინოინდუსტრიისთვის იყო ახალი სიტყვა, ახალი მეთოდი და სტილი, ესთეტიკა, სრულიად ახლებური ხედვა და გააზრება რეჟისორის, როგორც ავტორის. ეს მოძრაობა, იტალიურ ნეორეალიზმთან ერთად მეოცე საუკუნის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან და გარდამტეხ კინომოძრაობად ითვლება. ევროპის ბევრ ქვეყანაში დაწყებული ახალ-ახალი კინომოძრაობები სწორედ ფრანგული ახალი ტალღიდან იღებდა სათავეს და ეს გავლენები დღემდე გრძელდება.
