“ცივი ომი“: პავლიკოვსკის ძღვენი მშობლებს

ავტორი: ბექა სუხიტაშვილი

წელს არ დარჩენილა ფესტივალი თუ დაჯილდოება, სადაც პოლონელი რეჟისორის, პაველ პავლიკოვსკის ახალი ნამუშევარი, ცივი ომი რაიმე სახით არ გამოჩენილიყო და აღენიშნათ (ამას სინემანიას თეგის ცივი ომის ქვეშ თავმოყრილი უხვი სტატიებიც ცხადყოფს). რეჟისორის მეექვსე სრულმეტრაჟიანი ფილმი ოქროს გლობუსის უცხოენოვანი ფილმების კატეგორიაში ვერ მოხვდა, თუმცა ის მაინც ძლიერ კანდიდატად განიხილება ოსკარის ამავე ნომინაციაში. ფილმმა წელს კანის კინოფესტივალზე საუკეთესო რეჟისორის პრიზი მიიღო, ხოლო ევროპის კინოაკადემიამ ფილმის მემონტაჟე, იაროსლან კამინსკი გამოყო და დააჯილდოვა.

კამინსკი ცივი ომის ერთ-ერთი ღირსეული მონაპოვარია, რომლის მონტაჟი მნიშვნელოვანი და ემოციურია, როგორც პოეზია. ამგვარი პოეტური მიდგომა, მხარს უჭერს, ორგანულს ხდის და აძლიერებს ამბის მგრძნობელობას. მონტაჟი ხაზს უსვამს გმირების იზოლაციას, მათი ურთიერთობის ფრაგმენტულობასა და ერთად ყოფნის შეუძლებლობას. უნდა აღინიშნოს ოპერატორის ლუკაშ ზალის ბრწყინვალე ოპრეატიული ნამუშევარიც, რომელიც ფილმს ფოტოგრაფიულ ესთეტიკას ანიჭებს, განსაკუთრებით კი, ხალხის ჯგუფების მასიურ სცენებსა და ცეკვების ეპიზოდებში.

ფილმში მთავარ როლებს იოანა კულიგი და ტომაშ კოტი ასრულებენ, რომელთა გმირებიც თავად პავლიკოვსკის მშობლებითაა ინსპირირებული. ისინიც, ზულასა და ვიქტორის (ასევე პავლიკოვსკის მშობლების რეალური სახელები) მსგავსად ეყრებოდნენ და მერე ისევ ურიგდებოდნენ ერთმანეთს და თან ერთი ქვეყნიდან მეორეში გადადიოდნენ. ასე იხსენებს რეჯისორი მისი მშობლების ისტორიას: “ისინი, შეიძლება ითქვას, კატასტროფული წყვილი იყო: ჯერ ერთმანეთი შეუყვარდათ, შემდეგ დაშორდნენ, შემდეგ ისევ თავიდან შეუყვარდათ და მიუხედავად ამისა, მაინც სხვებზე იქორწინეს. გარკვეული დროის შემდეგ ისევ ერთად აღმოჩნდნენ და სხვა ქვეყანაში გადავიდნენ საცხოვრებლად. იქ ისევ დაშორდნენ, მერე კვლავ შერიგდნენ და ბოლოს სიცოცხლე ერთად დაამთავრეს“. გარდა ამისა, პოლონელი ფოლკ მოცეკვავეების ჯგუფის ისტორიაც (Mazowsze), რეალურ ამბავს ასახავს.

ფილმში მნიშვნელოვანი ადგილი მუსიკას უჭირავს. მთელი ეს ამბავი მუსიკით დაწყებული ურთიერთობაა, როცა პოლონეთის სოფელში ფოლკლორის მომღერალ-მოცეკვავეებს შორის მუსიკოსი ერთ ნიჭიერ გოგოს აღმოაჩენს. მუსიკა მათ ურთიერთობას მუდმივად თან გასდევს. თუ პოლონეთში ფოლკლორი ისმის, პარიზულ ცხოვრებაში ეს მელოდიები ჯაზში გადადის. ისმის შოპენიც და ამერიკული ჯაზიც. ეს კადრი ფილმიდან კი ყველაზე დასამახსოვრებელია, თუ როგორ იწყებს ცეკვას მოწყენილი, განშორებებით დატანჯული ზულა:

იოანა კულიგის განსახიერებული ზულა, ერთ-ერთი საუკეთესო ქალი პერსონაჟი იყო წლევანდელ კინოში, თუმცა სამწუხაროდ კულიგი თითქმის არცერთი “საუკეთესო ქალი მსახიობის” ნომინაციაში მოხვედრილა. მუსიკა, ცეკვა, სიმღერა – ეს ელემენტები კინოში ყოველთვის განსაკუთრებულია და მაყურებლის მეტ ჩართულობას იწვევს. პავლიკოვსკი კარგად იყენებს ამ საშუალებებს და სიყვარულის ვნებიან, ბობოქარ ამბავს გვიყვება ცივი ომის პერიოდში.

როდესაც პავლიკოვსკის ჰკითხეს, თუ რატომ იყო ომის შემდგომი ევროპა სიყვარულის ისტორიებით ასეთი მდიდარი, რეჟისორმა მარტივი და უკვე ჩვენთვის დავიწყებული, თითქოს გაუცხოებული სიტყვებით უპასუხა, რაც ამგვარი ფილმების ყველაზე დიდი მონაპოვარია – შეგვახსენა ის უბრალოება, რაც ჩვენს რეალობაში ობიქტური თუ სუბიექტური მიზეზებით, გამქრალია. აი, ეს სიტყვებიც: “იმ დროს ადამიანებს ბევრი დაბრკოლება ხვდებოდათ. როდესაც შეყვარებული ხარ, ყველა ამ დაბრკოლების გადალახვა გიწევს. ჩემთვის რთულია თანამედროვე სიყვარულის ისტორიის მოყოლა, რადგან დღევანდელი ადამიანი უამრავი რამითაა დაკავებული. ძალიან ბევრი ტელეფონი და სურათი, ხმაური და დაბინძურებაა გარშემო. ჩვენს დროში ძალიან ნაკლებია იმის შანსი, რომ ვინმეს უბრალოდ თვალებში შეხედო და შეგიყვარდეს“.