კინომოყვარულები უკვე შეეჩვივნენ ბოლო ხანებში მომრავლებულ ტერმინებს, რომლებიც სახელოვანი ფილმების ახალ ეკრანიზაციებს აღნიშნავს: პრიქველები, სიქველები, რიმეიქები, სპინოფები და ასე შემდეგ, მთლიანობაში ქმნის დღევანდელობის ასე ცნობილ პროდუქტს – “კინო-ფრენჩაიზს”. განსაკუთრებული პოპულარობის მქონე ფილმების მრავალრიცხოვან ფანობას მუდამ ახარებს საყვარელი პერსონაჟების ახალი ისტორიების ხილვა და შემქმნელებიც მზად არიან, მილიონები დახარჯონ, რათა ცნობილი თავგადასავლების პრეისტორიები, მომდევნო ისტორიები ან თუნდაც განახლებული ვერსია შემოგვთავაზონ.
მაგრამ სხვა საქმეა, რამდენად მომგებიანი აღმოჩნდება ფრენჩაიზის მორიგი ფილმები. ყველანაირი სტატისტიკა გვიჩვენებს, რომ ასეთი შემთხვევები ძალიან იშვიათია. მაშ, მივყვეთ და ვეცადოთ დავადგინოთ, რატომ არ ამართლებს უმეტეს შემთხვევაში ჩვენი ფავორიტი ფილმების სიქველები და რატომ ვერ აღწევენ ისინი კინოგაქირავებაში წარმატებას.
რა განსხვავებაა ფრენჩაიზსა და კინოსერიას შორის
მოდი, გავარკვიოთ, რას წარმოადგენს კინოინდუსტრიაში ფრენჩაიზი. ეს რამდენიმე ფილმის სერიაა, რომლებსაც ერთმანეთთან ერთი “ბრენდი” აკავშირებს, თუმცა მასზე უფლებებს შეიძლება სხვადასხვა კინოინდუსტრიები ფლობდნენ. ფრენჩაიზი ხშირად ერევათ კინოსერიაში და ამ ტერმინებს სინონიმებადაც იყენებენ. სინამდვილეში კი “კინოსერიას” გაცილებით ვიწრო გაგება აქვს: პირველ ფილმში განვითარებული მოვლენებს მეორე აგრძელებს, პერსონაჟებს კი ნებისმიერ მომდევნო ფილმში ერთი და იგივე მსახიობები განასახიერებენ.
კინოსერიის მთავარი მახასიათებელი სიუჟეტის ერთიანობაა. ფრენჩაიზში ეს აუცილებელი არაა, მთავარია – ბრენდი ფიგურირებდეს. მაგალითად, ადამიანი-ობობას ისტორია – ეს ერთი ფრენჩაიზია, მაგრამ მთავარ გმირს სხვადასხვა ეკრანიზაციაში სხვადასხვა მსახიობი თამაშობს და თითოეულ ფილმში განსხვავებული ისტორია ვითარდება. ამრიგად, ფრენჩაიზი თავის მხრივ შეიძლება სხვადასხვა კინოსერიას შეიცავდეს.
ხშირად ფრენჩაიზის და კინოსერიის ეს გაგება ერთმანეთს ემთხვევა – მაშინ, როცა ყველა ფილმი ერთ ისტორიას გვიყვება. მართალია, ბოლო პერიოდში ასეთი ერთიანი ხაზი თითქმის არცერთ ფრენჩაიზში აღარაა დაცული, რადგან კინოკომპანიები სიუჟეტურ ხაზს არა მხოლოდ “აგრძელებენ”, არამედ “აფართოებენ” კიდეც და სულ უფრო და უფრო დიდ “არეალს” მოიცავენ. ასე დაიბადა ცნობილი კინოსამყაროები: Marvel, ვარსკვლავური ომები, ტრანსფორმერები და სხვ.
მთავარი კითხვა: რატომ არის წარუმატებელი ფრენჩაიზების უდიდესი ნაწილი?
კინოისტორიას უთვალავი უიღბლო ფრენჩაიზი ახსოვს, გაცილებით მეტი, ვიდრე იღბლიანი. თითქმის ყველა კინოსაგაში არსებობს მაგალითი, როცა პროდიუსერები შეცდნენ და წარუმატებელი პროექტი გამოუშვეს. ეს რამდენიმე მიზეზის გამო შეიძლება მოხდეს. მოდი, ყველაზე გავრცელებული მიზეზები დავასახელოთ:
- ცუდი სცენარი. ხარისხიანი, არაბანალური სცენარი ნებისმიერი ფილმის წარმატების წინაპირობად ითვლება, მაგრამ სახელდობრ ფრენჩაიზებში სიუჟეტის ავკარგიანობა განსაკუთრებულ როლს ასრულებს. შეიძლება წარმატებული პროექტით თავბრუდახვეულ სცენარისტებს მიაჩნიათ, რომ მომდევნო ფილმის საუკეთესო სცენარის წერაში დიდი დრო არ უნდა დაკარგონ, მთავარია, გარემო გადმოიტანონ. ასეა თუ ისე, შედეგას უღიმღამო გაგრძელებას ვიღებთ.
- შემოქმედებითი უთანხმოებები. არც ისე იშვიათია შემთხვევები, როდესაც კინოფრენჩაიზის რეჟისორებს კინოკომპანიებთან, პროდიუსერებთან და ფილმის სხვა შემქმნელებთან კონფლიქტი მოსდით სხვადასხვა, მათ შორის ფინანსურ, შინაარსობრივ ან კრეატიულ საკითხებში. რეჟისორი უმეტეს შემთხვევაში ხელოვნების ინტერესების დაცვას ცდილობს, პროდიუსერები კი ფილმს კომერციული თვალსაზრისით აფასებენ. მაგალითად, კომპანიები ხშირად ითხოვენ რეჟისორისგან გადაღების პროცესის დაჩქარებას, როგორც მოხდა, თუნდაც ბინდის საგის შემთხვევაში.
- მსახიობების შერჩევა. მსახიობებს შეუძლიათ როგორც დაღუპონ, ისე იხსნან მთელი კინოსერია. ფანები იმდენად ეჩვევიან ნაცნობ გმირებს, რომ ახალ პერსონაჟებთან შეგუება უჭირთ. ასე მოხდა ადამიანი-ობობას შემთხვევაში: ის იყო, მაყურებელი ამ პერსონაჟის როლში ტობი მაგუაიერს მიეჩვია, რომ შემცვლელად ენდრიუ გარფილდი, შემდეგ კი ტომ ჰოლანდი მოგვევლინა.
- კონკურენცია. რეიტინგების შეჯიბრში სხვა მნიშვნელოვან ფაქტორებთან ერთად პროდიუსერები ითვალისწინებენ თანამედროვე ტრენდებსა და ტენდენციებს, აქტუალურ საკითხებს და ა.შ. ეს ყველაფერი კი ფრენჩაიზის მორიგი ფილმის სცენარსა და ახალი პერსონაჟის ხასიათსა თუ მოქმედებებში აისახება. მაგალითად, ჰოლივუდში დღეს მნიშვნელოვანია რასობრივი და გენდერული თანასწორობის დაცვა.
- ორიგინალთან “კონკურენცია”. ყველა ფრენჩაიზის პრობლემა არის ძალიან მაღალი თამასა, რომელიც ორიგინალურმა, პირველმა ფილმმა აწია. როგორც წესი, სწორედ პირველი ფილმი გამოირჩევა საუკეთესო სცენარით და პერსონაჟთა შემსრულებელი მსახიობების მიერ გამოკვეთილი ხასიათებით, რომელთა ნებისმიერ გადაცდომას მაყურებელი მტკივნეულად აღიქვამს. ამრიგად, კინოკომპანიებს დიდი ძალისხმევა სჭირდებათ საიმისოდ, რომ მაყურებელი რაიმე ახლით გააოცონ.
ახლა კი არც ისე წარმატებული ფრენჩაიზის რამდენიმე მაგალითს განვიხილავთ – როგორც ფინანსური, ისე კინოკრიტიკოსთა შეფასებებების კუთხით.
კაცები შავებში
კომედიური ფანტასტიკის პირველი ფილმი უილ სმიტისა და ტომი ლი ჯონსის მონაწილეობით 1997 წელს გამოვიდა და ისეთი წარმატება მოიპოვა, რომ შემქმნელებმა მალევე დაიწყეს ფიქრი ამ ისტორიის გაგრძელებაზე. რამდენიმე წლის შემდეგ ფილმის მეორე ნაწილი გამოვიდა, თუმცა პირველი ნაწილის ტრიუმფი აღარ გაუმეორებია.
არცთუ დიდი ხნის წინ კი კაცები შავებშის ორიგინალური ტრილოგიის სპინოფი გამოვიდა კრის ჰემსუორთისა და ტესა ტომპსონის მონაწილეობით. პრემიერა წარუმატებელი გამოდგა: ფილმს კრიტიკოსთა სულ რაღაც 25% პროცენტი შეხვდა კმაყოფილებით.
პირველ რიგში, უამრავი ადამიანი გაანაწყენა მსახიობების შერჩევამ. მეორე: სტუდიამ პროდიუსერი შეცვალა, მისი მოსაზრების შედეგად კი თავდაპირველი სცენარი უარყვეს; მესამე: რეჟისორსა და პროდიუსერს შორის შემოქმედებით საკითხებზე უთანხმოების გამო (პროდიუსერს კი ფინალური მონტაჟის შეცვლაც შეეძლო) სცენარი შუა გადაღებების დროს ხელახლა გადაწერეს. ამგვარმა დაბნეულობამ და ტექსტის ხშირმა ცვლილებებმა გამოიწვია ის, რომ მთავარი როლის შემსრულებლებისთვის დიალოგების მწერლების ცალკე აყვანა გახდა საჭირო.
უცხო
ორიგინალური უცხო, რიდლი სკოტის რეჟისორობით დიდი ხანია, თავის ჟანრში საკულტო ფილმად ითვლება. 1979 წელს გადაღებული პირველი უცხოს შემდეგ კიდევ 6 ფილმი გადაიღეს. სცენართან დაკავშირებული პრობლემები უკვე მეოთხე ნაწილიდან დაიწყო და სურათი მსახიობების დიდებულმა თამაშმაც კი ვერ იხსნა. უცხოს სერიის ჯერჯერობით უკანასკნელ ფილმს (უცხო: კოვენანტი) კი ურთიერთსაწინააღმდეგო რეაქციები მოჰყვა.
ერთი მხრივ, ავტორებმა ეფექტური სამეცნიერო ფანტასტიკური სურათის გადაღება მოახერხეს, მეორე მხრივ კი – ჩართეს უადგილო ფილოსოფიური წიაღსვლები ღმერთის არსის ძიების შესახებ. ამასთან, გმირების ხასიათები სათანადოდ არაა გახსნილი, თავად ისტორია კი მეტისმეტად ჩახლართული გამოვიდა. გარდა ამისა, დაფინანსების ნაკლებობის გამო ფილმში სპეცეფექტების ხარისხი სათანადო სიმაღლეზე არ დგას.
თქმაც არაა საჭირო, რომ პროექტმა ვერ გაამართლა: მართალია, მან დანახარჯები ამოიღო, მაგრამ ამ ნაწილის მეორედ ნახვის მსურველი ძალიან ცოტა თუ იქნება.
ტერმინატორი
ჯეიმს კამერონის საკულტო ფილმი, რომელსაც უკვე 5 ნაწილი აქვს, 1984 წელს გამოვიდა და მაშინვე დაიპყრო კინომოყვარულთა გულები. ტერმინატორს ყველაფერი ჰქონდა: გამორჩეული სიუჟეტი, შესანიშნავი გმირები, განსაკუთრებით კი არნოლდ შვარცნეგერის მიერ განსახიერებული ტერმინატორი, რომელიც მართლაც საკულტო კინოგმირია. ამას გარდა, ფრენჩაიზის მეორე ნაწილი – ტერმინატორი 2: განკითხვის დღე – უამრავი შეფასებისა და რეიტინგის მიხედვით პირველ ფილმსაც კი ჯობია.
პირველი ორი ფილმის არნახული წარმატება მომდევნო ნაწილებში თანდათან ჩაიფერფლა. რაც შეეხება ფრენჩაიზის მეხუთე, ყველაზე “ახალ” ეკრანიზაციას, მან უამრავ ფანს გაუცრუა იმედი, მიუხედავად იმისა, რომ წარმატების ყველა წინაპირობა გააჩნდა: ლეგენდარული და თანამედროვეობის უპოპულარულესი მსახიობები – არნოლდ შვარცნეგერი და ემილია კლარკი; უახლესი გრაფიკა და ხარისხი. მაგრამ სულ ამაოდ. მოგვიანებით, თავად კლარკმაც აღიარა, რომ სარა კონორის როლში თავს ისე გრძნობდა, როგორც “ჰობიტი ზარბაზანთან”. ასეა თუ ისე, ერთგულმა ფანებს გული დასწყვიტა ორიგინალიდან დაშორებამ, მსახიობების ყალბმა თამაშმა და ტერმინატორის ჩვეული გარემოსა და განწყობის არარსებობამ. მე-5 ნაწილის გადარჩენა ვერც სპეცეფექტებმა და ვერც ოპტიმისტურმა ფინალმა ვერ შეძლო.
მიუხედავად ამისა, პროდიუსერები ფრენჩაიზის კვლავაც წარმატების იმედს არ კარგავენ და რა ხანია მომდევნო ნაწილზე მიმდინარეობს მუშაობა.
ფანტასტიკური ოთხეული
ის ფაქტი, რომ ფანტასტიკური ოთხეულის პირველი კინოვერსია ჯერ კიდევ 1984 წელსაა გადაღებული, მხოლოდ გულმხურვალე ფანებმა იციან. ფრენჩაიზს სტუდია Marvel მხოლოდ 2005 წელს მიუბრუნდა და მთავარ როლებზე ჯესიკა ალბა და ქრის ევანსი მოიწვია. პირველი ნაწილი საკმაოდ წარმატებული გამოდგა და კარგი შეფასებები დაიმსახურა როგორც მაყურებლის, ისე კრიტიკოსების მხრიდან.
მაგრამ მხოლოდ პირველმა ნაწილმა. 2015 წლამდე, ანუ ფრენჩაიზის მეოთხე ფილმის გამოსვლამდე ფანატასტიკური ოთხეულის რეიტინგი ელვის სისწრაფით მიექანებოდა დაბლა და არც მორიგი ნაწილი აღმოჩნდა გამონაკლისი. აღნიშნული სურათის წარმატებას თავიდანვე არ უჩანდა კარგი პირი რეჟისორსა და კინოკომპანია 20th Century Fox-ს შორის უთანხმოების გამო. გარდა ამისა, ყველამ აღნიშნა, რომ ფილმს გაწელილი და მოსაწყენი სიუჟეტი ჰქონდა. მიუხედავად ყველაფრისა, სტუდია არ კარგავს იმედს, რომ ოთხეულის ისტორიას ოდესმე მაინც ეღირსება საკადრისი გაგრძელება და სწორედ ამიტომ, მომდევნო ნაწილის გამოშვება დააანონსა.
მომზადებულია adme.ru-ს მიხედვით.
